قضاوت فینال جام جهانی غیر ممکن نیست - بازیکده

معروف ترین و معتبرترین داور ایرانی که سابقه سوت زدن در فینال المپیک، جام کنفدراسیون ها و جام باشگاه های جهان را دارد می توانست فینال جام جهانی را هم سوت بزند و اگر پای مناسبات پشت پرده در میان نبود نام فغانی به فهرست برترین داوران تاریخ فوتبال اضافه می شد.

او در 41سالگی بیش از هر زمان دیگری از رؤیای دوران کودکی اش که همان قضاوت فینال جام جهانی باشد دور شده اما معتقد است هنوز هم می تواند ماموریت غیرممکن زندگی ورزشی اش را به انتها برساند و وداع باشکوهی با جهانی قضاوت داشته باشد. با علیرضا فغانی که چند روز قبل به عنوان بهترین داور ایران انتخاب شد و این روزها خودش را برای حضور در قضاوت در جام جهانی2022 قطر آماده می نماید گفت وگو نموده ایم و او خاطراتش از زمین های خاکی شهرری تا سوت زدن در استادیوم مخوف و غول آسای ماراکانای برزیل را بازگو کرد.

• قضاوت اساسا کار دشواری است و داوری در فوتبال هم مسائل دوچندانی دارد. از چه زمانی به قضاوت علاقه مند شدید؟

پدر من داور فوتبال بود و همین یک دلیل کافی بود تا به سمت قضاوت و جهانی داوری کشیده شوم. حداقل سن برای ثبت نام در کلاس های داوری 16سال بود و به محض اینکه شرایط سنی برایم مهیا شد به این کلاس ها رفتم و این نخستین قدمی بود که برای ورود به جهانی داوری برداشتم.

• پس ژن خوب باعث شد داوری فوتبال را به عنوان حرفه انتخاب کنید؟

ژن خوب نیستم اما شاید اگر پدرم داور نبود هیچ وقت این حرفه را انتخاب نمی کردم.

• اولین بار در چه مسابقاتی قضاوت کردید؟

در همان سن 17-16 سالگی به عنوان داور مسابقات رده های پایه استان تهران انتخاب شدم و علاوه بر آن در زمین های خاکی شهرری هم سوت می زدم. در واقع قضاوت را از زمین های خاکی آغاز کردم.

• قضاوت و داوری شاخه های مختلفی دارد. به تحصیل در رشته حقوق و نشستن روی صندلی قضاوت هم فکر می کردید؟

در کشور ما انتخاب شغل، ریشه موروثی دارد و در این زمینه خیلی ها از پدر یا برادر بزرگ تر پیروی می نمایند. من و برادرم هم از وقتی خودمان را شناختیم در زمین فوتبال همراه پدرمان بودیم و در نوجوانی با مفهوم قضاوت و داوری به خصوص در زمین فوتبال بیشتر آشنا شدیم. ما دنباله رو راه پدر بودیم و به همین دلیل داوری فوتبال را انتخاب کردیم. هر چند هنوز هم معتقدم داوری شغل نیست و بهتر است برای امرارمعاش حرفه بهتری انتخاب کنید.

• خودتان هم در زمین های خاکی فوتبال بازی می کردید؟

همان موقع که تازه در کلاس های داوری قبول شده بودم و در مسابقات پایه استان تهران سوت می زدم در زمین های خاکی شهرری هم فوتبال بازی می کردم و به تیم اتکای تهران هم راه پیدا کردم. وقتی تیم اتکا یک سطح بالا آمد و به مسابقات لیگ راه پیدا کرد، عطای فوتبال را به لقایش بخشیدم و قضاوت را جدی تر گرفتم چون طبق قوانین، داوری که در یک سطحی سوت می زند نمی تواند در همان سطح فوتبال بازی کند.

• اگر فوتبال را ادامه می دادید فوتبالیستی حرفه ای می شدید یا بهتر شد که قضاوت را جدی تر گرفتید؟

احتمال اینکه فوتبالیست موفقی نمی شدم زیاد بود چون هزار و یک اتفاق در فوتبال رخ می دهد. گاهی یک برخورد ساده موجب مصدومیت شدید بازیکن می گردد و او را تا ابد از فوتبال دور می نماید. الان هم خوشحالم که در کار داوری ماندم و نتیجه گرفتم.

• پدر شما داوری خوشنام و مربی فوتبال هم بود. فکر نمی کنید با سفارش های او می توانستید فوتبالیست حرفه ای شوید؟

در همه سال هایی که به عنوان داور فوتبال کار نموده ام با چنین حرف و حدیث هایی روبرو بوده ام اما همواره کار خودم را نموده ام و جهت درست را رفته ام. مردم می گفتند چون پدرش داور است سفارش پسرش ر ا هم نموده اما این حرف ها برایم مهم نبود و کوشش کردم در مستطیل سبز جواب این حرف ها را بدهم.

• طی کردن جهت طولانی قضاوت و داوری کار سختی است و شاید به همین دلیل عمر مفید قضاوت در فوتبال ایران زیاد نیست. در این سال های طولانی اتفاقی اتفاق افتاده که شما را از داوری در زمین فوتبال دلزده کند؟

وقتی در زندگی هدف گذاری نموده باشید هیچ اتفاقی شما را دلسرد نخواهد کرد. هر چه گذشت به قول معروف پوستم کلفت تر شد و یاد گرفتم که چگونه در برابر موانع و مسائلی که بر سر راهم قرار می گیرد مقاومت کنم. فکر می کنم در چنین مواقعی مقاومت بهتر از انتقاد و موضع گیری جواب می دهد و این رویه من در این سال ها بوده است.

• می گویند علیرضا فغانی هرکاری را به بهترین شکل ممکن انجام می دهد. از همان ابتدا برای بهترین شدن در جهانی قضاوت وارد این حرفه شدید یا اینکه با گذشت زمان و کسب تجربه بیشتر، به صندلی فعلی رسیدید؟

در مدرسه به ما یاد داده بودند که اگر هدفمان را انتخاب کنیم راحت تر به آن می رسیم. وقتی برای فوتبال و قضاوت به زمین های خاکی شهرری می رفتم به اطرافیانم می گفتم هدفم سوت زدن در فینال جام جهانی است و همه آنها به من می خندیدند. خیلی ها حرف هایم را به تمسخر می دریافتد اما عده ای هم بودند که مدام به من دلگرمی می دادند و می گفتند برای رسیدن به آرزوهایت باید قوی باشی. همان تمسخرها باعث شد قضاوت را جدی تر بگیرم. خیلی از کسانی که مرا مسخره می کردند از جهان رفته اند اما آنها که مانده اند بعد از هر موفقیت تبریک می گویند.

• وجه مهم کار شما قضاوت های پرتعداد در تورنمنت های مهم فوتبال است. رودررو شدن با فوتبالیست های سرشناس برای شما چالش نگران نماینده ای بود؟

در کلاس های داوری فیفا و ای اف سی داوران را به لحاظ روانی آماده قضاوت در مسابقات بزرگ می نمایند اما در این مورد خاص خودم را مدیون پدرم می دانم که کار بزرگی برای من و برادرم کرد. با اجبار پدرم به کلاس های زبان رفتیم و زبان انگلیسی را فراگرفتیم و همین باعث موفقیت ما در دوره های آموزشی داوری شد. حضور در کلاس های زبان در ابتدا اجباری بود اما آرام آرام خودمان علاقه مند شدیم و حالا به واسطه تسلط به زبان انگلیسی ارتباط بهتری با بازیکنان خارجی برقرار می کنم. بعد از آمادگی جسمانی، یادگیری زبان انگلیسی را دلیل موفقیتم در داوری می دانم.

• شما در برخورد انضباطی با بازیکنان بزرگ ید طولایی دارید که مهم ترین آن برخورد با رونالدو در یکی از بازی های تیم ملی پرتغال در مسابقات جام کنفدراسیون ها بود. از اینکه به بازیکنان بزرگ کارت زرد بدهید هراس ندارید؟

اولین نکته ای که در کلاس های آموزشی داوری به داوران آموزش می دهند اعمال قانون است و اینکه همه بازیکنان در برابر قانون برابرند. اگر هدف اعمال قانون و برقراری عدالت باشد بازیکنان بزرگ هم در امان نخواهند بود. در مسابقات جام کنفدراسیون ها هم وقتی رونالدو در یکی از صحنه ها به رأی داور اعتراض کرد یک تذکر جدی به او دادم و با همان تذکر ماجرا سرانجام پیدا کرد.

• در انتها بازی با رونالدو صحبتی نداشتید؟

امثال رونالدو حرفه ای فکر می نمایند و بعد از هر بازی به تیم داوری خسته نباشید می گویند و به بازی بعد فکر می نمایند. آنها می دانند همه اتفاقات به همان 90دقیقه مربوط می گردد و بعد از سوت انتها بازی باید همه چیز را فراموش نمایند اما در فوتبال ایران این مسائل رعایت نمی گردد.

• البته در 2 هفته ابتدایی لیگ برتر موج اعتراض به داوری کمتر شده است.

قوانین سختگیرانه فیفا و مدیریت فدراسیون فوتبال باعث شده داوران ایران با آرامش بیشتری سوت بزنند. از همین ابتدای لیگ هر مربی، بازیکن یا مدیری که علیه تیم داوری مصاحبه کند احضار خواهد شد و فکر می کنم تصمیماتی از این دست موجب تلطیف فضایی گردد که علیه داوران ما شکل گرفته است.

• معروف ترین فوتبالیستی که از شما اخطار گرفته چه کسی بوده است؟

در مسابقات جام باشگاه های جهان سال 2015 بود که رونالدینیو بازیکن مستقیم خودش را بدون توپ زد و به این بازیکن کارت قرمز مستقیم دادم. بعد از اینکه از زمین اخراج شد خیلی ناراحت و عصبانی بود اما با دیدن آن صحنه متوجه شد که تصمیم من درست بوده و در همه مصاحبه ها از عملکرد خودش ابراز ناراحتی می کرد.

• در زندگی شخصی و بیرون از مستطیل سبز هم قضاوت می کنید؟

قضاوت درباره دیگران کار درستی نیست و جامعه امروز ما با معضلی به نام قضاوت درباره دیگران دست وپنجه نرم می نماید. من هم مثل همه مردم گاهی در خصوص دیگران قضاوت می کنم اما کوششم این است که در خصوص دیگران قضاوت نکنم تا خودم کمتر مورد قضاوت قرار بگیرم.

• معمولا اطرافیان را از قضاوت منع می کنید؟

از آنجا که اهل نصیحت کردن نیستم به کسی درس اخلاق نمی دهم مگر اینکه اطرافیان خودشان بخواهند در موارد خاص مشورت بگیرند.

• شما را به عنوان پرافتخارترین داور ایرانی می شناسند. در 41سالگی آرزویی دارید که در حرفه قضاوت به آن نرسیده باشید؟

هدفم سوت زدن در فینال جام جهانی بود که به قضاوت در بازی رده بندی جام جهانی ختم شد. رسیدن به موفقیت سخت است اما همواره در شرایط سخت کورسوی امید وجود دارد. معتقدم در جام جهانی 2022 کار بسیار سختی پیش رو دارم و اگر بازی به بازی پیش برویم اوضاع بهتر خواهد شد. همواره به یاری هایم می گویم اگر در هر بازی بهترین قضاوت را انجام بدهیم و بازی به بازی پیش برویم اتفاقات خوبی برایمان رخ می دهد و با دست پر به کشور برمی گردیم.

• جام جهانی 2022 آخرین حضور شما در یک تورنمنت مهم بین المللی خواهد بود. فکر می کنید رؤیای سوت زدن در فینال جام جهانی محقق گردد؟

هیچ اتفاقی بعید و غیرممکن نیست؛ همانطور که از زمین های خاکی جنوب شهر آغاز کردم و از فینال المپیک سر درآوردم و در استادیوم ماراکانای برزیل که بزرگ ترین استادیوم جهان است سوت زدم و داور دیدار رده بندی جام جهانی هم بودم.

• علاقه ای به پست های مدیریتی در دوران بازنشستگی دارید؟

مدیریت در فوتبال اصلا با روحیه من سازگار نیست و علاقه ای به این کار ندارم. دوست دارم سرم در لاک خودم باشد و نمی خواهم مدام در کانون انتقادها باشم. فعلا برای داوری انگیزه و انرژی دارم و روزی که این اشتیاق را نداشته باشم برای همواره با جهانی قضاوت خداحافظی خواهم کرد. در دوران بازنشستگی هم دوست دارم در بخش آموزش و نظارت فعالیت کنم.

• البته این احتمال هم وجود دارد که از طرف فیفا یا ای اف سی پیشنهادی داشته باشید. به پست مدیریتی در فیفا یا کنفدراسیون فوتبال آسیا هم فکر نمی کنید؟

در بخش مدیریتی، فیفا بر اساس رابطه و تعاملی که با فدراسیون ها دارد عمل می نماید. خودم دوست دارم به بخش تدریس و آموزش در سطح بین المللی ورود کنم و فکر می کنم در بحث مدیریتی به ما دور نمی دهند. رئیس کمیته داوران ای اف سی کره ای و نایب رئیس قطری است. الان پول حرف اول و آخر را می زند. از طرفی مگر ما در فیفا یا ای اف سی کرسی داریم که به فکر کرسی دیگری باشیم؟ ما کسی را نداریم که تأثیرگذار باشد. حتی علی دایی هم که برند فوتبال ایران است برای عضویت در یکی از کمیته های فیفا یا ای اف سی به حمایت کرسی قدرتمند و پشتوانه اقتصادی احتیاج دارد.

• بازی به بازی پیش می روم

سازوکار انتخاب داوران جام جهانی به حدی پیچیده و سختگیرانه است که حتی نام داور ممتازی مثل علیرضا فغانی به سختی در فهرست مسافران جام جهانی 2022 قرار می گیرد. فغانی که دیدار رده بندی جام جهانی 2018 روسیه و فینال المپیک 2016 ریو را سوت زده، اخیرا نامزد حضور در جام جهانی 2022 شده اما برای قرار دریافت در فهرست نهایی باید آزمون قضاوت در چند تورنمنت بین المللی را پشت سر بگذارد.

• برای سوت زدن در دومین جام جهانی چقدر شانس دارید؟

روال معمول به این صورت است که داوران منتخب فیفا به تورنمنت های مختلف اعزام می شوند و قضاوت آنها موردارزیابی قرار می گیرد تا به استانداردهای فیفا برسند. با اینکه طی چند سال اخیر در تورنمنت های مهمی حضور داشته ام اما هیچ تضمینی وجود ندارد که یکی از مسافران جام جهانی بعدی باشم.

• فهرست نهایی داوران جام جهانی چه زمانی اعلام می گردد؟

طبق اعلام فیفا تا اواخر سال2021 تعیین می گردد که چه داورانی در جام جهانی2022 سوت می زنند.

• چقدر امیدوارید که در آخرین سال های قضاوت تان در جام جهانی سوت بزنید؟

ما بازی به بازی جلو خواهیم رفت و امیدوارم در همان تعداد بازی هایی که برای تیم داوران ایرانی درنظر می گیرند نمره قبولی بگیریم و با دست پر به کشور برگردیم. اینکه می گویم بازی به بازی پیش می رویم دلیلش این است که بسیاری از داوران بین المللی یک بازی بیشتر در جام جهانی قضاوت ننموده اند و بنا به دلایلی کنار رفته اند؛ مثلا نیشی مورای ژاپنی فقط دیدار افتتاحیه جام جهانی را سوت زد و من که در آن بازی داور چهارم بودم با چشم خودم دیدم که چنین داور باتجربه ای چگونه به راحتی از دور مسابقات کنار گذاشته شد.

• مرد فینال های سرنوشت ساز

علیرضا فغانی در خانواده ای فوتبالی و ورزشی بزرگ شده است. پدرش محمد فغانی، داور فوتبال بوده و برادر او، محمدرضا نیز داوری می نماید. او از سال 2008 وارد فهرست داوران بین المللی شده و به واسطه قضاوت مسابقات مهم بین المللی، پرافتخارترین داور ایرانی است.

فینال لیگ قهرمانان آسیا 2014

فینال جام ملت های آسیا 2015

فینال جام باشگاه های جهان 2015

فینال فوتبال المپیک 2016 ریو

دیدار نیمه نهایی جام کنفدراسیون ها 2017

دیدار رده بندی جام جهانی 2018

فغانی با شش بار قضاوت دربی تهران پس از محسن ترکی که 7 بار این بازی را سوت زده، در رده دوم رکوردداران قضاوت بین سرخابی های پایتخت است.