از فضای پر نشاط ماه رمضان دور شده ایم - بازیکده

میثم فکری که به عنوان برنامه ساز مدیریت ماه طلایی را به عهده دارد با توجه به سال ها تجربه و مدیریت در گروه معارف شبکه سه تلاش کرده است این بار برنامه ای تولید کند که مخاطب آن بچه ها باشد. تجربه سهل و ممتنعی که به باور او همچنان می توان روی آن کار کرد و برای بچه ها و نوجوانان برنامه هایی با محتوای مذهبی اما جذاب و دیدنی ساخت.

با توجه به سال ها تجربه در ساخت برنامه های مختلف برای بزرگسالان، به نظر شما ساخت برنامه برای بچه ها دشوارتر است یا برای سنین بالاتر؟

بحثی وجود دارد تحت عنوان سهل و ممتنع به این معنا که کار ما در اینجا سخت؛ اما لذت بخش است. محتوایی که به بچه ها ارائه می شود، باید کاملا پاکیزه باشد. یعنی این برنامه ها باید به گونه ای ساخته شوند که کودک به راحتی بتواند آن را قضاوت و هضم کند. از طرفی بچه ها از مظلوم ترین مخاطبان تلویزیون هستند و همین موضوع کار کردن برای آنها را بسیار لذت بخش کرده است. ذات بچه ها آن قدر پاک است که شما می توانید به راحتی مفاهیم درست را در وجودشان بنشانید. به همین دلیل سختی ها قابل تحمل می شود تا در نهایت یک بازخورد و اتفاق خوب بیفتد. ولی واقعا کار کودک به شدت سخت است و یک تلاش مضاعف می خواهد. نه فقط شبکه کودک، نه فقط در تلویزیون که یک کار جمعی در جامعه لازم دارد و متاسفانه کم لطفی و سهل انگاری در آن دیده می شود.

کمی از برنامه خودتان بگوید. برنامه شما چه ویژگی هایی دارد که موجب شده برای قشر کودک مناسب باشد؟

من نمی توانم درباره ماه طلایی صحبت کنم. چون قضاوت این برنامه به عهده منتقدان و مخاطبان است. اما تلاش خودمان را کرده ایم. مهم ترین هدف و تلاش ما این است که برنامه سرشار از نشاط باشد. به نظرم در برنامه سازی های مان از فضای پر نشاط ماه مبارک رمضان دور شده ایم. به همین دلیل هدف برنامه ما این است بتوانیم انگیزه ای در بچه ها به وجود آوریم تا سحرها در کنار سایر اعضای خانواده بیدار باشند و ضمن شب زنده داری شان در وقت سحر یک فضای خوب و بانشاط را تجربه کنند. حالا این که بتوانیم ضمن این کار، محتوایی را هم ارائه کنیم، بهترین نتیجه را به دست آورده ایم. این که بتوان بچه ها را برای سحر بیدار کرد و بیدار نگه داشت کار سختی است. بنابراین ما در برنامه تلاش کرده ایم، بچه ها را بیدار کنیم و برای بیدار ماندن شان یک محتوای خوب ارائه دهیم.

برای این منظور چه محتوایی در نظر گرفته و آن را به چه شکل هایی ارائه می دهید؟

ما یک هدف کلی داریم که محور اصلی ماجراها، داستان ها و گفت وگوهای ماست و آن بحث قدرتمند شدن بچه ها است. در واقع تلاش اصلی ما قهرمان پروری در ذهن بچه ها است. نگاه ما این است که باید جامعه قوی شود و لازمه آن این است هر شخص در هر جایگاهی که هست، قوی شود و قدرت لازم را به دست آورد. بچه ها باید به این باور برسند لازم نیست همه در عرصه تکنولوژی، طب و... بهترین باشند. هر کسی متناسب با آن استعداد، علاقه و توانمندی هایی که دارد و کاری که انجام می دهد، می تواند بهترین شود. یک تعمیرکار، برق کار، تکنیسین اورژانس، پزشک، معلم و... باید کارش را به بهترین شکل انجام دهد. در این صورت است که جامعه پر از بهترین ها خواهد شد. در واقع فلسفه همان سیمرغ است که بر این بارو است ما الزاما یک ابرقهرمان نداریم ما پر از قهرمان هایی هستیم که در کار خود بهترین هستند و کار را پیش می برند. این هدف کلی ماست. البته موضوعات دیگری هم داریم که در هر برنامه آنها را از طریق نمایش، میان برنامه و... بیان کرده و مسائلی همچون همدلی، وجدان، خویشتنداری و دیگر موضوعات اخلاقی را دربرمی گیرد. سعی کرده ایم در ماه مبارک رمضان که ماه خودسازی است، بحث قدرتمند شدن و خودسازی را پرورش دهیم. تلاش ما این است این نگاه در بعد اجتماعی ارائه داده شود. ما به دنبال ابرقهرمان پروری که بعضا در انیمیشن ها و فیلم های خارجی مرتبط با کودک هست، نیستیم و سعی مان بر این است این نگاه را از بین ببریم و به جای آن این مفهوم را جا بیندازیم که هر کس باید در حوزه خودش بهترین باشد و به این واسطه به اهداف خود برسد.

اهمیت لزوم ساخت چنین برنامه هایی برای بچه ها تا چه میزان است؟

تلویزیون ما انواع و اقسام مخاطبان را دارد که طیف گسترده ای از مردم را در سطوح مختلفی از سلیقه، سن، سطح سواد، طبقات اجتماعی و... دربرمی گیرد و شما باید برای همه این اقشار خوراک مورد احتیاجشان را فراهم کنید. روزه اولی ها هم یکی از اقشار موجود در جامعه ما هستند که تلاش شده خوراک مناسب شان تهیه شود.

از همین رو این برنامه که در سال های گذشته با تلاش دوستان دیگر به شکل های دیگر ساخته می شده، امسال توسط ما به شکل دیگری ادامه پیدا کرده است. مخاطب برنامه ها درگیر شبکه های ملی بزرگسالان هستند و ما خواستیم با این کار برای مخاطبان کودک و روزه اولی ها فضای مناسب خودشان را ایجاد کنیم. فکر می کنم در حال حاضر تنها ما هستیم که این کار را انجام می دهیم و وظیفه سنگینی بر دوشمان است. به هر حال هر شبکه ای متناسب با مخاطبان خودش برنامه تهیه می کند و ما هم در شبکه کودک و نهال این کار را انجام داده ایم.

ساخت برنامه های مذهبی با ساخت برنامه با موضوعات دیگر تفاوتی دارد؟

متاسفانه تا به امروز در حوزه برنامه های معارفی از فرم ها و ساختارهای متنوع استفاده نکرده ایم. در این حوزه یک فاصله بین فرم و محتوا وجود دارد. غنی ترین محتوا مختص برنامه های معارفی است و ما هیچ برنامه دیگری را نداریم که از نظر محتوا تا این حد غنی باشد. اما از آن طرف متناسب با این محتوای غنی، فرم های خوبی تولید و طراحی نشده است و به همین دلیل باز هم بحث سختی کار مطرح می شود. البته در برنامه سازی مذهبی یک سادگی هم وجود دارد و آن این است که محتوا به وفور در دسترس است. بنابراین به نظر من این ارتباط بین فرم و محتوا در برنامه های معارفی بسیار کمرنگ است و خیلی سخت این دو موضوع با هم پیوند خورده و ارتباط برقرار می کند. این مسائل برای برنامه های معارفی وجود دارد و برای حل آن به یک حرکت جهادی احتیاج است تا بهترین فرم ها متناسب با برنامه های معارفی طراحی شود.

یکی از ضعف های بزرگی که در برنامه های معارفی وجود دارد این است که عمدتا تکراری بوده و نوآوری در ساخت آنها وجود ندارد. در برنامه شما خبری از نوآوری هست؟

برنامه ماه طلایی با برنامه های دیگر کاملا متفاوت است. برنامه های دیگر براساس گفت وگوست اما فضای برنامه ما نمایشی و طنز است. این تفاوت در برنامه ما نسبت به سایر برنامه های سحرگاهی وجود دارد. البته ما این کار را با حفظ چارچوب های همیشگی برنامه های معارفی انجام داده ایم.

با توجه به چنین خلاقیتی که در برنامه سازی به خرج داده اید پیشنهادی هم برای ساخت دیگر برنامه ها در حوزه مذهبی دارید؟

یک نکته اساسی که در ساخت برنامه های معارفی وجود دارد این است لازم نیست شما وارد شئون مختلف شوید و حوزه های مختلف را باز کنید. برنامه های شما در این حوزه باید نزدیک به فطرت انسان ها باشد تا مخاطب از طریق فطری با آن ارتباط برقرار کند. به عنوان مثال حوزه کودک یک فضای رهایی، شادابی و نشاط دارد، بنابراین ما هم به عنوان برنامه ساز باید در همین فضا حرکت کنیم. سنگین و سخت صحبت نکنیم و فضای مفرحی را بسازیم تا کودک با آن ارتباط برقرار کند. شبکه های دیگر هم به همین صورت است. هر شبکه و برنامه ای مخاطبان خاص خودش را دارد که باید متناسب با فطرت و ذات مخاطبان خودش پیش برود تا پیروز شود. البته اینها مسائل تئوری است. در عمل باید افراد دغدغه مند فرم های جدیدی را برای حوزه معارف طراحی کنند. باید افرادی را پرورش داد که بتوانند محتوا را به تصویر تبدیل کنند. ما کارشناسان دینی و برنامه ساز های خوبی داریم اما حد وسط این دو طیف وجود دارد. به این معنا که ما یک برنامه ساز کاملا مسلط به مسائل دینی یا یک کارشناس مذهبی مسلط به برنامه سازی را نداریم درنتیجه بیشتر برنامه های مذهبی گفت وگومحور می شوند.

سختی های برنامه سازی در حوزه مذهبی بیشتر در چه بخش های مشهود است؟

چون محتوای برنامه های مذهبی براساس مذهب است، محتوا خوب و ساده است. اما از آنجا که ساختار جذاب ندارد سخت ترین حوزه به حساب می آید. شما در هر حوزه ای برنامه سازی کنید یک خروجی دارید که مخاطب با آن ارتباط برقرار می کند. او همه چیز را می بیند. اما در حوزه دین این طور نیست. مصادیق موضوعاتی که درباره آن صحبت می شود کمتر وجود دارد.

در واقع مفاهیمی که در حوزه دین وجود دارد باید توسط برنامه ساز عینی شود تا به جان مخاطب بنشیند که مسلما خیلی سخت است. برنامه ساز باید مسلط به مفاهیم دینی باشد تا آن را تنزل ندهد یا به نحوی ارائه دهد که قابل فهم باشد. همین کار را سخت می کند. قدیمی ترین رسانه ای که در حوزه دینی وجود دارد منبر است که بسیاری از آقایان به بهترین شکل توانستند از طریق آن با مخاطبان خودشان ارتباط برقرار کنند اما ما در حوزه برنامه سازی نتوانستیم آن را به روز کنیم. ما منبری هایی داشتیم که مخاطبان میلیونی داشته اند اما این فضا به روزرسانی نشده است تا مخاطب پایدار بماند و همین کار ما را خیلی سخت کرده و احتیاج به بازنگری دارد. از طرفی هر برنامه ای می تواند دینی باشد.

در بیشتر مواقع شاهد آن هستیم که مخاطبان برنامه های گفت وگومحور را نمی پسندند اما در سایر حوزه ها اگر برنامه با محتوای دینی وجود داشته باشد، می بینند و مفهوم آن را هم در قالب و چارچوبی که باشد، می گیرند و برنامه ساز به هدفش می رسد. به نظر من این تقسیم حوزه های برنامه سازی، اشتباه است و باید تجدید شود.

در کشورهای اسلامی به جز ایران برنامه های مذهبی شان به چه صورت است؟ آیا جذابیتی که لازم است را دارد؟

در حال حاضر برای نام بردن برنامه های دیگر کشورهای اسلامی حضور ذهن ندارم اما برنامه سازی برای کودک در ماه مبارک رمضان به شکل خیلی جذاب در کشورهای اسلامی دیگر انجام می شود. آنها معمولا به شکل کلیپ، انیمیشن های کوتاه و... به برنامه سازی پرداخته اند. با این حال تا به امروز ویژه برنامه سحرگاهی مخصوص بچه ها ندیده ام. به طور کلی کشورهای دیگر در حوزه کودک پیشرفت های زیادی داشته اند و بسیار جذاب کار کرده اند. ما هم نسبت به سال های قبل پیشرفت های زیادی داشته ایم و امیدوار هستم باز هم ادامه داشته باشد. چراکه با وجود این پیشروی ها هنوز از امواج سایر حرکت های اجتماعی عقب تریم.