نام تهران نخستین بار کی مطرح شد؟ - بازیکده

داستان چیست؟

بیش از 60 عنوان سفرنامه سیاحان و گردشگران مربوط به دوران قاجار مشخصا درباره تهران صحبت و از این شهر بعنوان پایتخت یاد می نمایند و آن را از ابعاد مختلف مورد آنالیز قرار می دهند. به گفته رئیس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نام تهران برای نخستین بار در سفرنامه گونسالس کلاویخو گردشگر اسپانیایی که پیش از صفویه و در عهد تیموریان به ایران سفر نموده بود، مطرح شد و در آثار سفرنامه نویسان عهد صفوی چون شاردن و پیترو دلاواله هم تهران ذکر شده است.

ایرج عنایتی زاده در شرح این مطلب گفت: آنچه از تهران قدیم در سفرنامه ها بیان می گردد، اغلب درباره شهر ری است اما کلاویخو در سفرنامه خود مشخصا از تهران نام می برد. اوژن فلاندن در سفرنامه خود درخت های جاده قدیم شمیران را ترسیم نموده و در سفرنامه کلنل استوارت از درختان فرح بخش در دو سوی خیابان های تهران یاد شده است. در سفرنامه های موجود در تالار ایران شناسی و اسلام شناسی کتابخانه ملی ایران درباره تهران به مسائلی چون باغهای تهران، شرایط آب و هوایی آن، شرایط آب آشامیدنی، بازار و ابنیه پرداخته شده و سرجان ملکم که در اوایل دوره قاجاریه به ایران آمده بود، در سفرنامه خود جمعیت تهران را حدود 80هزارنفر تخمین زده است.

او ادامه داد: در سفرنامه جیمز موریه به محله های قدیمی تهران از جمله محله های ارگ، سنگلج، چاله میدان، دروازه شمیران و دروازه دولاب اشاره شده است. در منابع مربوط به ایران شناسی اینگونه آمده که تهرانی ها بیشتر در بازار فعال بودند و مشاغل آنان شامل طباخی، سلمانی، دلاکی، بارفروش و غیره بوده است.

عنایتی زاده همچنین بیان نمود: در منابع تاریخی مربوط به تزیین بناهای تهران به گنبد مسجد شاه در عهد فتحعلیشاه اشاره شده و به اعتقاد من برای دستیابی به پیشینه تاریخی و اجتماعی درباره ایران و به خصوص تهران مطالعه سفرنامه گردشگران و سیاحان اروپایی و شرق شناسان، بهترین منابع این حوزه هستند.