آزبست در ساختمان چیست؟ موارد کاربرد - بازیکده

جهت دریافت خدمات پتینه نقاشی ساختمان با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

آزبست چیست و قدمت استفاده از آن چقدر است؟

آزبست یا پنبه نسوز سیلیکات زنجیری منیزیم و آهن است که بافتی الیاف مانند دارد. آزبست به صورت سنگ معدنی از معدن استخراج می گردد. سنگ آزبست در معادن سنگ آذرین درونی تشکیل می گردد و از دیرباز در امپراطوری روم و یونان و در آسیا مورد استفاده بوده است. بیشترین استفاده از آن در تهیه کاغذ، پارچه و لباس نسوز بوده است و بیشتر در طبقه اشراف و پادشاهان یافت می شده است. در کتاب تاریخ طبری هم از استفاده آن توسط خسرو پرویز به عنوان دستار یاد شده است.

کاربردهای امروزی آزبست در چیست؟

با انقلاب صنعتی در اروپا استفاده از آزبست در اروپا و آمریکا رو به افزایش گذاشت و بیشتر شامل استفاده به عنوان عایق لوله های انتقال آب گرم، عایق کاری و خنک کردن اتاق کوره و موتور قطار، کشتی و …، استفاده در لنت ترمز و کلاچ ماشین ها، استفاده در لوله های انتقال آب و فاضلاب، استفاده در مصالح ساختمانی، استفاده به عنوان عایق حرارتی در ساختمان ها و … بوده است.

استفاده از آزبست در صنایع از چه زمانی ممنوع شد؟

پس از تحقیقات مختلف درباره خطراتی که آزبست برای سلامتی دارد، دانشمندان اقدام به چاپ مقالات در ژورنال ها مبنی بر سرطان زا بودن آزبست اقدام کردند که دولت ها را مجبور به تصویب قانون ممنوعیت فراوری محصولات مورد استفاده صنایع با آزبست کرد. در پی این اقدام معادن آزبست هم تعطیل شدند. تمام این اتفاقات مربوط به سال های 1830 تا 1840 میلادی در اروپا و آمریکای شمالی است. در ایران هم پس از کش و قوس های فراوان از سال 1378 خاتمه در سال 1390 استفاده از آزبست در صنایع مختلف، بیش از یک مقدار تعیین، ممنوع اعلام شد که اطلاعات آن در سازمان استاندارد قابل دسترسی است.

کاربرد آزبست در صنایع ساختمانی شامل چه مواردی است؟

مصالح و متریال ساختمانی که می توانند دارای آزبست یا پنبه نسوز باشند، شامل سیستم های حرارتی و عایق بندی لوله ها، کاشی و مصالح کف، مصالح دیوار و سقف، مصالح ضد حریق، چسب ها، سیمان و صفحات سیمانی مانند ایرانت و لوله های سیمانی کم فشار و پرفشار هستند. البته بیشترین مصرف پنبه نسوز در صنایع ساختمانی در ساخت صفحات سیمانی است.

خطرات ایجاد شده برای آزبست شامل چه مواردی می گردد؟

در تحقیقات مختلف اعلام شده است که کسانی مدتی در تماس آزبست یا پنبه نسوز بودند مانند معدنیچی ها و کارگران کارخانه ها، به بیماری هایی وخیم تنفسی دچار شدند و در سن پایین جان خود را از دست داده اند. با کالبد شکافی بدن این افراد عامل این مرگ نابهنگام نفوذ الیاف ریز آزبست به ریه و پرده جنب اعلام شد. این الیاف با چشم دیده نمی شوند، رنگ و بو ندارند و از طریق دهان و بینی به راستا تنفسی وارد می شوند و با مرور زمان بیماری هایی مانند آزبستوز، سرطان ریه، مزوتلیوما و بیماری های مرتبط با پرده جنب را موجب می شوند.

راه های کاهش و جلوگیری از خطرات پنبه نسوز در ساختمان سازی و تخریب

هیچگاه موادی که گمان می رود در آن ها از آزبست استفاده شده است از طریق چکش، دریل و میخ سوراخ نکنید و از بریدن، اره کردن، حرکت دادن، شکستن این مواد نیز پرهیز کنید. برای منهدم کردن وسایل و موادی که در آن ها از آزبست استفاده شده است از متخصصان آن بهره ببرید.

از انجام اعمالی مانند جارو کردن، الک کردن و نظافت که باعث ایجاد گرد و غبار می شوند خوددرای کنید و برای کاهش خطرات آزبست تا رسیدن تیم تخصصی بهتر است مواد داری پنبه نسوز را مرطوب نگه دارید تا از پخش شدن ذرات آن در هوا پیشگیری گردد. از غذا خوردن، نوشیدن نوشیدنی و سیگار کشیدن در نزدیکی مواد دارای آزبست، خطر آن را تا 30 درصد افزایش پیدا می نماید.

جایگزین های آزبست در صنایع ساختمانی کدام اند؟

همانطور که پیشتر هم به آن اشاره شد، آزبست در فراوری صفحات سیمانی و لوله ها بیشترین مورد استفاده را دارد که معمولا برای جایگزینی آن ها از PVA و سلولز استفاده می گردد. برای فراوری ورق های مسطح و موجدار (ایرانت) از الیافی مانند پلی اکریلو نیتریل (PAN) یا فایبر گلاس نیز ممکن است استفاده گردد.

اگر چه الیاف فایبرگلاس، پلی اکریلو نیتریل جایگزین خوبی برای آزبست در فراوری ورق سیمانی یا محصولات ورقه ای به منظور استحکام آن استفاده می گردد، اما برای فراوری لوله های سیمان تحت فشار به دلیل الزامات مقاومت تعیین با استانداردهای ملی یا بین المللی استفاده از جایگزین های مشابه ورق های سیمانی، توصیه نمی گردد؛ بنابراین در این موارد، از مواد دیگر از جمله پلی ونیل کلراید غیر پلاستیکی (UPVC)، پلی اتیلن، چدن نشکن و پلاستیک تقویت شده با شیشه استفاده می گردد.

بعضی از موادی که می توانند به عنوان جایگزین در این صنایع استفاده شوند و تکنیک آن در ایران نیز موجود است، استفاده از انواع الیاف طبیعی مانند الیاف نارگیل، الیاف سیسال، تفاله نیشکر، کتان، رامی، شاهدانه، کنف، کاه، چوب و… برای تقویت کامپوزیت های سیمانی که موضوع جدیدی محسوب نمی گردد و بیش از دو دهه است که تحقیقات در این زمینه در حال اجرا است.

مواد جایگزین آزبست یا پنبه نسوز

پلی وینیل الکل، پلی پروپلین، الیاف طبیعی سلولزی، تخته چوبی، بامبو، سیسال، نیشکر، کنف و … برای جایگزین آزبست در فراوری ورق های سیمانی مناسب هستند.

استفاده از لوله چدنی، آهنی، لوله پلی اتیلنی پرفشار، لوله وینیل کلراید، لوله سیمانی تقویت شده با فولاد و لوله پلی استر تقویت شده با شیشه هم جایگزین خوبی برای لوله های پرفشار آزبستی هستند.

لوله سیمانی سلولزی، لوله سیمانی تقویت شده با الیاف PVA، لوله سفالی یا رسی، لوله پلی استر تقویت شده با شیشه و لوله تقویت شده با فولاد هم جانشین مناسبی برای لوله های کم فشار آزبستی باشند. به طور کلی موادی مانند پلی اتیلن، پشم شیشه، فولاد، آهن گالوانیزه، سیمان سلولزی، الومینیوم، PVC و بسیاری مواد دیگر که در صنعت ساختمان نوظهور هستند برای جایگزین شدن با آزبست مناسب هستند.

سخن آخر

آزبست ماده معدنی است که به دلیل فراوری الیاف ریز و نفوذ آنها در ریه و پرده جنب، بیماری های وخیم ایجاد می نماید. در گذشته استفاده از این ماده در صنایع ساختمانی و حمل و نقل بسیار گسترده بود ولی با پی بردن به سرطان زا بودن آن استفاده از آن در اروپا و آمریکا به کلی ممنوع شده و مواد مناسب به آن جایگزین شد.