بزرگ ترین شوک طلای سیاه پس از جنگ خلیج فارس ثبت شد - بازیکده

به گزارش خبرنگاران روز گذشته شاخص نفت خام برنت لحظاتی بعد از بازگشایی معاملات، با جهشی 5/ 19 درصدی به بیش از 71 دلار بر بشکه صعود کرد. هرچند این روند در ادامه معاملات بازار با عقبگرد نسبی قیمت ها همراه شد. تاکید بر استفاده از ذخایر استراتژیک نفت خام جهان، مازاد عرضه ای که در بازار وجود دارد، آمادگی اوپک برای افزایش فراوری احتمالی و همچنین مشاهده نشدن واکنش هایی تند از سوی سعودی ها، از علل این عقبگرد به شمار می رود. با این حال برنت تا عصر روز گذشته، رشد حدود 11 درصدی خود را حفظ کرد. کارشناسان عقیده دارند در صورت طولانی شدن روند بازیابی نیمی از فراوری روزانه نفت عربستان که بر اثر حملات اخیر از دست رفته، بهای نفت به راحتی از سطوح 70 دلار در هر بشکه عبور نموده و به پیش بینی نفت 100 دلاری نزدیک می شود. ضربه خوردن به ذخایر استراتژیک نفت خام جهان، از دیگر تهدیدهایی است که می تواند در صورت بروز اختلال در عرضه های بیشتر، بازار نفت را با کمبود روبرو سازد.

حذف 7/ 5 میلیون بشکه نفت خام از بازار جهانی بعد از حمله حوثی های یمن به تاسیسات شرکت ملی نفت عربستان، بیشترین جهش قیمت نفت بعد از حملات عراق به چاه های نفت کویت در دهه 90 میلادی به این سو را موجب شد. واکنش تند بازار نفت به حمله پهپادی شنبه گذشته حوثی ها به بزرگ ترین تاسیسات فرآورش نفت خام جهان (بقیق) که در شرق عربستان قرار گرفته است و همچنین دومین میدان نفتی بزرگ این کشور (میدان خریص)، شاخص نفت خام برنت را در نخستین ساعات گشایش بازار نفت در روز گذشته به بیش از 71 دلار بر بشکه رساند. این میزان رشد قیمت که معادل 5/ 19درصد بود، در ادامه معاملات اصلاح شد با این حال تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 16:30 به وقت تهران)، برنت رشد بیش از 10 درصدی خود را حفظ کرد و با افزایش بیش از 49/ 6 دلاری روی 71/ 66 دلار بر بشکه ایستاد. هر بشکه نفت خام آمریکا نیز با رشد بیش از 9 درصدی معادل 46/ 5 دلار، به 42/ 59 دلار بر بشکه رسید. نگاهی به روند اتفاقات بازار در روز گذشته نشان می دهد بازگشت نفت از اوج دو علت عمده دارد. علت نخست به نگاه بازار به ذخایر استراتژیک نفت خام جهان باز می شود. به این ترتیب با وجود پیش بینی هایی مبنی بر رسیدن نفت به 100 دلار بر بشکه، آنچه روز گذشته باعث فاصله دریافت بازار از این پیش بینی شد، نگاه به ذخایر استراتژیک جهان بود. آمریکا اولین کشوری بود که دستور آزادسازی ذخایر استراتژیک خود را با امضای ترامپ صادر کرد. کره جنوبی کشور بعدی بود که نسبت به برداشت از ذخایر استراتژیک خود اعلام آمادگی کرد. در این میان برداشت از ذخایر 188 میلیون بشکه ای سعودی ها که علاوه بر خاک عربستان، در سه نقطه مختلف جهان (هلند، ژاپن و آمریکا) ذخیره شده است نیز باعث دلگرمی مشتریان نفتی این کشور شد. در عین حال، اوپک هم که در حال آنالیز ابعاد مختلف حمله اخیر است، اعلام نموده اگرچه برای برگزاری نشست فوری برای بحث بر سر افزایش فراوری زود است و به درخواست عربستان بستگی دارد، اما در صورت لزوم، قادر به دستور افزایش فراوری به کشورهای عضو این سازمان است.

با وجود اثر مثبت ذخایر استراتژیک نفت خام، کارشناسان هشدار می دهند چنانچه بازگشت فراوریات عربستان به مدار طولانی شود، برداشت مداوم از ذخایر استراتژیک می تواند بازار را با کمبود نفت روبرو کند. در چنین شرایطی، از نظر بعضی کارشناسان، عرضه نفت خام از سوی ایران که به علت تحریم های آمریکا محدود شده است، می تواند یک راهکار فوری برای پر کردن بخشی از اختلال عرضه عربستان بدون تکیه به ذخایر استراتژیک نفت خام باشد. با این حال مواضع تند ترامپ و دولتمردانش نسبت به ایران در جریان حمله حوثی ها و اتهاماتی که آنها علیه کشورمان طرح می نمایند؛ به کارگیری این راهکار فوری را به تاخیر می اندازد.

موضوع دیگری که در رابطه با حملات روز شنبه مهم به نظر می رسد، بحث بازگشت تنش های ژئوپلیتیک به منطقه است. حذف نیمی از فراوری نفت عربستان به عنوان بزرگترین صادرنماینده نفت در جهان و آسیب هایی که به تاسیسات نفتی این کشور وارد شده، در شرایطی ریسک اقدام متقابل را افزایش می دهد که تاکنون شاهد اتخاذ مواضع تند از سوی کشورهای حاضر در این جریان نبوده ایم. عربستان تاکنون واکنش تندی در این رابطه نشان نداده و ایران نیز با وجود اتهام زنی آمریکا، هرگونه نقش آفرینی در حمله حوثی ها را نه تنها رد نموده، بلکه برای ایجاد فضایی آرام کوشش نموده است. مقامات وزارت خارجه در چین و بریتانیا نیز اعلام نموده اند طرح اتهام علیه یک کشور بدون در دست داشتن مدارک کافی، نشان از مسوولیت ناپذیری دارد.

با این حال توییت های ترامپ نشان می دهد آتش او از سران کشورهای منطقه بسیار تندتر است تا آنجا که در توییتی اعلام نموده اگرچه آمریکا می داند چه کسی پشت حمله اخیر است، اما در انتظار گزارش عربستان است تا در صورت اعلام کشور عامل، اقدام لازم انجام گیرد. به این ترتیب به نظر می رسد چنانچه کشورهای منطقه بدون در نظر دریافت اظهارنظرهای تند ترامپ، همچنان بر شرایط مسلط باشند، تنش ها فرصت رشد پیدا نمی نمایند و در سطوح فعلی متوقف می شوند. مدیریت تنش ها در حالی اهمیت دارد که کارشناسان بین المللی عقیده دارند در حال حاضر اینکه چقدر زمان احتیاج است تا فراوریات عربستان به مدار بازشود چندان مهم نیست، نکته ای که اهمیت دارد این است که زیرساخت های عربستان در مقابل حملات بسیار آسیب پذیر است؛ موضوعی که می تواند باعث تکرار حملات شود.

اما چنانچه دو عامل یاد شده در بازار پایدار نباشند، به این معنا که روند بازیابی فراوری بیش از 5 میلیون بشکه از فراوریات عربستان طولانی شود و ذخایر استراتژیک را تحت فشار قرار دهد یا کوششی برای کنترل تنش ها در منطقه صورت نگیرد، تحقق پیش بینی های حداکثری از آینده نفت دور از ذهن نخواهد بود. جهانی اقتصاد در گزارشی با عنوان نفت پس از انفجار آرامکو، هفت پیش بینی قیمتی از آینده طلای سیاه را آنالیز نموده است. در میان این پیش بینی ها، حداقل برآوردها از افزایش بهای نفت پس از اتفاقات اخیر، سه دلار بر بشکه و حداکثر 100 دلار بر بشکه عنوان شده بود.

به گزارش بلومبرگ، معاملات آینده برنت در بازار لندن، روز گذشته و لحظاتی بعد از بازگشایی بازار حدود 12 دلار بر بشکه رشد کرد که بالاترین رشد دلاری از 1988 به این سو، یعنی زمان پایه گذاری این نوع قرارداد است. آژانس بین المللی انرژی نیز شوک روز گذشته به بازار نفت را به لحاظ درصدی با رشد قیمت هایی که در سال 1991 میلادی و بعد از حمله صدام حسین به چاه های نفت کویت رخ داد، مقایسه کرد. این موسسه بین المللی، همچنین اثر اختلال عرضه اخیر را به کاهش فراوریات ایران در پی وقوع انقلاب اسلامی در سال 57 که باعث خروج 6/ 5 میلیون بشکه از فراوریات ایران از بازار نفت شد؛ شبیه دانست. با این حال آن طور که بلومبرگ گزارش می دهد، اختلال عرضه ای که حمله 10 پهپاد حوثی های یمن به تاسیسات نفتی آرامکو ایجاد نموده، در تاریخ اختلالات عرضه بی سابقه است.

تمرکز بازار بر توان بازیابی عربستان

حذف حدود 7/ 5 میلیون بشکه نفت خام از چرخه فراوریات عربستان که معادل بیش از 5 درصد از عرضه جهانی طلای سیاه است، اختلال عرضه ای بزرگ برای بازار نفت به شمار می رود که در پس آن هم توان بازیابی فراوریات عربستان محک زده می شود و هم نقش ذخایر استراتژیک نفت خام جهان برای مقابله با این شوک قابلیت آنالیز پیدا می نماید.

مقامات آرامکو پس از وقوع این حمله اعلام نمودند طی 48 ساعت اطلاعات جدیدی از روند بازسازی تاسیسات منتشر می نماید. با این حال با گذشت مدت زمان یاد شده (تا روز گذشته) از وقوع این حمله به پاشنه آشیل فرآورش نفت خام عربستان(بقیق) که صادرات را برای این کشور ممکن می سازد، نه تنها گزارشی رسمی از مدت زمان مورد احتیاج برای بازیابی فراوریات مشاهده نمی شود، بلکه به گفته بعضی منابع مطلع به رویترز، بازوی بازرگانی آرامکو به دنبال تامین فوری محصولات پالایش شده است.

طبق گزارش Energy Aspects، در پی حمله روز شنبه گذشته که عربستان را مجبور به توقف فراوری حدود نیمی از فراوری نفت روزانه و بخشی از فراوریات گازش کرد؛ این کشور به زودی تبدیل به یکی از بزرگ ترین واردنمایندگان فرآورده های نفتی خواهد شد. طبق این گزارش، احتمالا یک میلیون بشکه در روز از ظرفیت پالایشی آرامکو کاسته شده است. دو منبع تجاری نیز اعلام نمودند شرکت بازرگانی آرامکو به دنبال تامین فوری گازوئیل است. عربستان سعودی به عنوان یک صادرنماینده خالص گازوئیل شناخته می شود.

با وجود گزارش هایی مبنی بر اقدام فوری آرامکو برای واردات فرآورده های نفتی، چند منبع مطلع که در واقع مشتریان نفت خام عربستان هستند، به رویترز اعلام نموده اند با وجود نگرانی از تاثیرات حمله، تاخیری در بارگیری محموله های آنان رخ نداده است. با این حال آنها در انتظار انتشار اعلامیه رسمی آرامکو هستند تا نسبت به حذف کامل مخاطرات اطمینان پیدا نمایند. انتظارها برای واکنشی رسمی از سوی آرامکو برای روشن شدن وضعیت عرضه عربستان در حالی ادامه دارد (تا لحظه تنظیم این گزارش هیچ اطلاعیه ای مبنی بر زمان بازگشت فراوریات از سوی آرامکو منتشر نشد) که دو منبع مطلع که در جریان اقدامات آرامکو هستند، به رویترز اعلام نموده اند بازگشت عربستان به ظرفیت کامل فراوری ممکن است ماه ها طول بکشد. با این حال Energy Aspects انتظار دارد بخشی از فراوریات از دست رفته عربستان در کوتاه مدت جبران شود اما برای بازگشت کامل 7/ 5 میلیون بشکه در روز، ممکن است زمان بیشتری احتیاج باشد.

وابستگی بازار به ذخایر استراتژیک

در شرایطی که آرامکو سکوت خود را نمی شکند تا انتظار بازار از زمان بازگشت فراوریات به سطح سابق معین شود، تحلیلگران و فعالان بازار نفت انتظار دارند آزادسازی بخشی از دخایر استراتژیک نفت خام جهان، طولانی شدن احتمالی اختلال عرضه از سمت عربستان را جبران کند.

با این حال همان طور که از نام این ذخایر برمی آید، برداشت بیش از اندازه از آنها می تواند کشورهای وابسته به نفت را در صورت اختلال عرضه هایی بیشتر با چالش روبرو سازد. آژانس بین المللی انرژی به کشورهای واردنماینده نفت توصیه می نماید معادل 90 روز از کل واردات شان را به عنوان ذخایر استراتژیک نگهداری نمایند تا در مواقع لزوم از آنها برداشت نمایند.

در این میان دونالد ترامپ، روز یکشنبه دستور آزادسازی بخشی از ذخایر استراتژیک آمریکا را صادر کرد. آزادسازی بخشی از این ذخایر 645 میلیون بشکه ای، در صورت احتیاج بازار و با نظارت آژانس بین المللی ممکن خواهد بود. آمریکا در حال حاضر 416 میلیون بشکه نیز ذخایر نفت خام تجاری در اختیار دارد. با این حال باید دید بنادر و خطوط لوله انتقال نفت خام آمریکا، تا چه میزان و با چه سرعتی قادر به رساندن این ذخایر به بازار نفت و پیشگیری از جهش دوباره قیمت ها هستند.

کره جنوبی نیز روز گذشته اعلام نمود برداشت از ذخایر استراتژیک خود را در صورت طولانی شدن اختلال عرضه از سمت عربستان مورد آنالیز قرار می دهد. کره جنوبی به عنوان پنجمین واردنماینده بزرگ نفت خام، در حال حاضر حدود 96 میلیون بشکه نفت و فرآورده های نفتی ذخیره دارد. چین اما به عنوان بزرگ ترین مصرف نماینده نفت خام جهان بعد از آمریکا و با وجود دارا بودن ذخایر استراتژیکی که میزان آنها بین 325 تا 510 میلیون بشکه تخمین زده می شود، نسبت به آزادسازی ذخایر نفتی خود اعلام موضع ننموده است.

وزیر انرژی روسیه نیز به عنوان بزرگ ترین متحد عربستان در اوپک، اعلام نمود در جهان به میزان کافی ذخایر نفت خام برای پوشش اختلال ایجاد شده وجود دارد. به گزارش رویترز، الکساندر نواک در پاسخ به این سوال که آیا روسیه برای جبران اختلال عرضه پیش آمده فراوریات خود را افزایش می دهد، گفت: ابتدا باید عربستان گزارشی از اثرات حمله ها ارائه دهد. او همچنین روسیه را به توافق جهانی کاهش فراوری پایبند دانست و هرگونه گفت وگو برای افزایش سطح فراوریات را زود دانست.