بی برنامگی هایی که خشکسالی ها را بیشتر کرد - بازیکده

به گزارش خبرنگار گروه استان های خبرنگاران از هرمزگان ،پدیده خشکسالی بیش از 2 دهه بر سر کشاورزان هرمزگان سایه افکنده، به علت نبود برنامه ریزی دراز مدت برای صرف جویی در مصرف آب و از سویی کاهش نزولات آسمانی، خشک شدن چشمه ها، قنات و آب های زیرزمینی، کشاورزی استان را با چالش جدی روبرو نموده است.

اکنون به غیر از سد جگین در جاسک، سد های استقلال و سرنی میناب و سد شمیل و نیان بندرعباس به واسطه نبود باران در2 سال اخیر ذخیره آب آن رو به انتها بوده و در شرایط بحرانی شدید قرار دارند؛ به طوری که حتی از این سد ها برای شرب هم استفاده نمی گردد لذا آب کشاورزی را هم تحت الشعاع قرار داده است.

در این سال ها فشار به آب سفره های زیرزمینی و احداث چاه های عمیق در استان هرمزگان زیاد بوده و تامین آب کشاورزی بیشتر از این طریق بوده که اکنون آب های زیرزمینی تا اعماق 200 متر پایین رفته و به شدت کاهش یافته و یا شور و لب شور بوده و قابل استفاده نیست.

بر اساس اعلام شرکت آب منطقه ای هرمزگان 75 دشت استان از لحاظ بیلان آبی در شرایط منفی و ممنوعه قرار گرفته است.

با وجود شرایط سخت بی آبی، گرمایی و رطوبتی استان هرمزگان با بیش از150 هزار هکتار زمین دارای استعداد های خدادادی کشاورزی است.

در چهار دهه اخیر اگرچه توجه به بخش کشاورزی درهرمزگان شاید به مقدار مطلوب و اهداف تعریف شده نباشد، اما این بخش به ویژه در چند سال اخیر به عنوان یک راهبرد در سطح عالی نظام به منظور ایجاد توسعه روستایی پایدار، امنیت غذایی، ایجاد اشتغال و عایدی برای ریشه کنی فقر همیشه مورد توجه بوده است.

از آنجایی که امنیت غذایی به عنوان مهم ترین رکن استقلال اقتصادی کشور به شمار می رود، لذا در استان هرمزگان باتوجه به شرایط خاص آب و هوایی تحول شگرف، گسترده و اثربخش در حوزه هایی مانند احیا و توسعه باغ ها و مزرعه ها، شیلات، توسعه گلخانه ها و بهره وری آب اتفاق افتاده است.

باتوجه به کاهش نزولات آسمانی و نبود آب، برداشت دائمی محصول در طول سال، استفاده از زمین های غیرقابل کشت با استفاده از روش های کشت بدون خاک (هیدروپونیک)، نبود وابستگی فراوری محصول با فصل و امکان تطبیق زمان فراوری با تقاضای بازار از مزایای کشت گلخانه ای به شمار می رود.

حمیدرضا کشفی معاون راهبری و نظارت بر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب کشور دی ماه 98 که به هرمزگان سفر نموده بود، خاطرنشان کرد: استان هرمزگان بیشترین سهم را از تنش آبی سال 98 به خود اختصاص داده که با توجه به اولویت اجرای پروژه های آبفای استان، پیش بینی می گردد مردم بندرعباس کمترین تنش آبی را در تابستان 99 داشته باشند.

بر اساس اعلام هواشناسی هرمزگان، استان جزو سه استان خشک کشور و در عین حال قطب کشاورزی است.

بیش از 2دهه، خشکسالی و کم آبی در هرمزگان موجب خشک شدن 365 حلقه چاه آب آشامیدنی، 18 دهنه چشمه و قنات، 100 حلقه چاه و کاهش آب 135 حلقه چاه بین 30 تا 70 درصد شده، از 74 دشت موجود در هرمزگان تمامی آن ها دارای بیلان منفی هستند و 38 دشت ممنوعه بوده و باقی دشت ها نیز شور است.

به گفته امین قصمی مدیرعامل آب وفاضلاب هرمزگان در حال حاضر احتیاج آبی استان هرمزگان 4 هزار و 450 لیتر برثانیه است، در حالی که ظرفیت موجود 3 هزار و 450 لیتر است و 990 لیتر بر ثانیه کمبود آب دارد.

مدیرعامل آب منطقه ای هرمزگان هم در این زمینه گفت: سد های استقلال میناب با 240 میلیون مترمکعب و سرنی میناب با ظرفیت 61 میلیون مترمکعب تنها 35 درصد و سد های شمیل و نیان بندرعباس نیز با ظرفیت 100 میلیون مترمکعب تنها 17 درصد ذخیره آب را دارند و تنها سد جگین در بشاگرد با 75 درصد ذخیره آب شرایط به نسبت خوبی دارد.

نبود بازار مناسب و غیر اقتصادی بودن کشاورزی در هرمزگان

ملی بودن زمین های کشاورزان و بهره برداران، محدودیت در استفاده از تسهیلات و قوانین حمایتی دولتی، انباشت و افت شدید قیمت محصولات در زمان برداشت و نارضایتی شدید مردم باتوجه به سیاست گذاری های تنظیم بازار، تعرفه گذاری نامناسب و ایجاد وقفه درصادرات، فرسوده و غیراقتصادی بودن بیش از 14 هزار هکتار از باغ ها و نخلستان های استان هرمزگان موجب کاهش فراوری و بیکاری روستاییان و توسعه فقر است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی دراین باره گفت: نبود نهالستان های معتبر درهرمزگان و کمبود نهال سالم، استاندارد، نو و پربازده مرکبات و میوه های گرجهتی، خطرپذیری و وجود ریسک بالای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و نبود پوشش بیمه ای در زیرساخت های بخش کشاورزی همه محصولات کشت شده در استان، وجود خاک های ضعیف در بخش کشاورزی دارای بافت خاک شور، شنی و سبک با کربن آلی کمتر از پنج درصد از دیگر مسائل بخش کشاورزی هرمزگان است.

علی باقر زاده همایی اضافه نمود: پدیده خشکسالی در استان هرمزگان باتوجه به اقلیم جغرافیایی خاص و پایین بودن میانه بارندگی سالانه، کمبود نقدینگی در تامین سهم دولت به منظور تقویت صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و کمبود تسهیلات مقرون به صرفه قیمت بانکی و افزایش هزینه فراوری در هرمزگان محسوب می گردد.

نبود صنایع بسته بندی محصول های کشاورزی در هرمزگان

با وجود تنوع محصول های کشاورزی اعم از باغی و زارعی به ویژه محصول های پرشمار فراوریی خرما، لیمو، پرتقال، نارنگی، گوجه، پیاز، بادمجان، فلفل، هندوانه خیارسبز وخربزه، هرمزگان از نبود صنایع تبدیلی رنج می برد.

به طوری که محصول های کشاورزی در بعضی از فصل ها با وجود اینکه خارج از فصل فراوری شده، به فروش نمی رسد و در مواردی کشاورزان آن ها را رها می نمایند و در جاده به نشانه اعتراض می ریزند.

مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی هرمزگان در این باره گفت: نبود استاندارد در بسته بندی، نبود برند محصول های کشاورزی، کاهش صنایع تبدیلی و فرآوری و فعال نبودن انتهاه صادرات محصول های کشاورزی مهم ترین مسائل پیش روی گلخانه داران استان است.

مسعود گرگیج اضافه نمود: کشاورزان درطول یکسال محصول خود را به ثمر می رسانند و انتظار دارند برنامه ای ایجاد گردد که این محصول خریداری و به فروش برسد و در نهایت به سمت صنایع تبدیلی برود که متاسفانه در استان این اتفاق نمی افتد.

هرمزگان مستعد کشت گلخانه ای

کارشناسان و خبرگان بخش کشاورزی هرمزگان معتقدند کشت گلخانه ای به علت تاثیر فراوان در کاهش مصرف آب و نیز افزایش بهره وری محصول ،کاهش خسارت های بارندگی و حوادث غیرمترقبه به عنوان برترین گزینه برای کشاورزان هرمزگان محسوب می گردد.

علاوه بر این، باتوجه به اینکه هرمزگان دربیش از 2 دهه گذشته با کمبود آب و خشکسالی های طولانی روبرو بوده؛ برترین روش برای کاهش مصرف آب و بالابردن افزایش راندمان محصول، توسعه مجتمع های گلخانه ای در هرمزگان می باشد که در سال های اخیر به ویژه از 2 سال گذشته طرح های بزرگی با حمایت دولت و همت بخش خصوصی در این زمینه به ثمر نشسته است.

کارشناسان حوزه کشاورزی می گویند که افزایش 10 برابری فراوری در واحد سطح و صرفه جویی در مصرف آب از مهم ترین مزایای کشت های گلخانه ای به شمار می رود و این بدان معناست که بهره برداران در زمین هایی با مقیاس کوچک هم قادر به فراوری مقدار قابل توجهی محصول هستند.

هم اکنون محصولاتی همانند فلفل های دلمه رنگی، گوجه فرنگی، بادمجان و خیار از جمله محصولات گلخانه ای استان هرمزگان به شمار می رود که بازار خوبی از فروش این محصولات درسطح کشور به خود اختصاص داده است.

البته مدیرکل دفتر امور گلخانه ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی وزارت جهادکشاورزی در بازدیدی که بهمن ماه پارسال به اتفاق اعضای کمیسیون کشاورزی و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی و معاونان وزرات جهاد کشاورزی از منطقه ها شرق هرمزگان داشتند خبر خوشی از اعطای مجوز کشت گلخانه ای آناناس به کشاورزان هرمزگانی داده است.

غلامرضا تقوی در این بازدید با اشاره به اینکه طرح زمین گرمایی در گلخانه ها 30 تا 40 درصد سبب کاهش مصرف انرژی خواهد شد، بیان نموده بود که به منظور توسعه میوه های گرجهتی قرار است تا کشت آناناس در غیر از منطقه ها پایلوت از جمله هرمزگان انجام گردد.

افزایش 30 برابری محصولات هرمزگان با تبدیل فضای روباز به گلخانه

سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان اعلام نموده است سالانه بیش از یک میلیون تن سبزی و صیفی در فضای روباز استان برداشت می گردد که با تبدیل به گلخانه افزون بر30 میلیون تن می رسد.

طبق اعلام این سازمان، در سال گذشته 164 هزارتن محصول گلخانه ای در هرمزگان برداشت شد که 40 درصد درهمسنجی با پارسال بیشتر بوده است؛ علت افزایش این فراوریات نیز افزایش وسعت گلخانه ها به خاطر اعطای تسهیلات کم بهره، تغذیه مناسب گیاه، قیمت خوب و بازارپسندی بوده است.

رییس سازمان جهادکشاورزی هرمزگان اذعان کرد: سطح زیرکشت محصولات گلخانه ای استان هم اکنون 740 هکتار بوده که براساس برنامه هدفگذاری شده، یعنی تا انتها سال 1408 باید به پنج هزار و 500 هکتار برسد.

باقرزاده همایی یادآورشد: در افق 10 ساله از سال 98 تا سال 1408 باید 2 هزار هکتار از فضای روباز محصولات کشاورزی استان به واحد های گلخانه ای تبدیل گردد که این مهم با یاری دولت، سرمایه گذاری بخش خصوصی و همکاری کشاورزان و مردم امکان پذیراست.

وی بیان داشت: شهرستان های بندرعباس، حاجی آباد، میناب و رودان از منطقه ها مهم فراوری محصولات گلخانه ای درهرمزگان است که سالانه 50 درصد از محصول برداشت شده از سطح گلخانه های استان به کشور های حاشیه خلیج فارس، روسیه و آسیای میانه صادر می گردد.

راه چاره ها و اقدام های لازم برای توسعه کشاورزی هرمزگان

خرید تضمینی دولت برای حمایت از بخش کشاورزی و یا پرهیز از متوقف کردن صادرات محصولات بدون توجه به نظر استان ها، تامین اعتبار از بودجه عمومی به عنوان یاری های فنی و اعتباری، تا انتها دولت سیزدهم پیشنهاد می گردد.

حمایت و اعطای تسهیلات مورد احتیاج به شرکت های دانش بنیان جهت ایجاد مرکز تهیه نهال و میوه های گرجهتی و مرکبات، افزایش چتر بیمه برای تمام محصولات کشاورزی و زیرساخت های بخش کشاورزی مانند قات، ترانس های فراوری برق وغیره، افزایش سهم دولت در پرداخت تعرفه های بیمه ای و پرداخت به موقع و متناسب با هزینه فراوری محصولات کشاورزی خسارت دیده، ایجاد ردیف اعتباری طرح مدیریت پایدار خاک کشاورزی جهت اصلاح و بهبود خاک با ارتقاء مواد آلی خاک، احیای اختیار مربوط به ظرفیت یاری های فنی و اعتباری به شورای برنامه ریزی و توسعه استان با احیاء این ظرفیت ها و یاری به صندوق های یاد شده می توان حمایت موثری از بهره برداران کشاورزی و شیلات استان دارد.

رییس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان توضیح داد: آموزش کشاورزان و ترویج کشت با مصرف کم آب، کشت گلخانه ای، فراوری محصولات پرفروش، جلوگیری از فراوری محصولات تکراری درتمام زمین های کشاورزی و به نوعی فراوری برنامه محور و با فروش تضمینی به عنوان یکی از راه چاره های برون رفت مشکل کشاورزی هرمزگان است.

باقر زاده یاد آور شد: راه اندازی انتهاه های صادراتی، توسعه سردخانه ها، انبار ها وسایر تجهیزات حداقل ایجاد چهارانتهاه تا انتها دولت سیزدهم بااستفاده از ظرفیت بخش خصوصی در استانی که به آب های آزاد برای صادرات دسترسی دارد، قابل تحقق است.

براساس پیشنهاد کارشناسان جهاد کشاورزی هرمزگان، اصلاح باغ های غیرمثمر، کشت های جایگزین، حرکت به سمت تکثیر و ترویج درختان پرمحصول با مصرف کم آب، فراوری محصول با شرایط آب وهوایی و گرجهتی، جلوگیری از غرقابی کردن کشاورزی و حمایت اقتصادی از آبیاری قطره ای با پرداخت تسهیلات مقرون به صرفه قیمت از دیگر برنامه ها می تواند باشد.

براساس برنامه ریزی پیش بینی شده تا انتها دولت سیزدهم توسعه آبیاری قطر های و مدرن و صرفه جویی در مصرف آب حداقل 50 هزارهکتار آبیاری مدرن قابل توسعه است، چرا که در چهار سال گذشته 28هزار هکتار از اراضی باغی به سیستم آبیاری مدرن تجهیز شده است و هرمزگان در این حوزه حائز رتبه نخست کشور بدست آورد.

با توجه به شرایط موجود و بحرانی بودن شرایط منابع آبی کشور و بالا بودن مصرف آب در کشاورزی سنتی، اصلاح شیوه های آبیاری در این بخش و توسعه کشت محصولات احتیاجمند به آب کمتر بسیار مورد تاکید است.

بعلاوه با وجود گرم و خشک بودن هرمزگان، این استان توانسته با توجه به چهار فصل بودن در زمینه فراوریات از جمله محصولات باغی و کشاورزی به یکی از منطقه ها مهم کشور در این زمینه تبدیل گردد و علاوه بر تامین احتیاج های استان و سایر منطقه ها، در زمینه صادرات به کشور های منطقه به ویژه خلیج فارس نیز از معروفیت برخوردار باشد.

هرمزگان با داشتن پنج قطب مهم کشاورزی در شرق، غرب و شمال استان در طول سال با فراوری انواع محصولات کشاورزی و باغی خارج از فصل و داشتن ظرفیت های دروازه های صادراتی، نقش راهبردی در رونق فراوری برعهده دارد.

همه استان های کشور همیشه از ظرفیت های بندری، تجاری و بازرگانی هرمزگان بهره می برند و به علت سهل و آسان بودن و بعلاوه مقرون به صرفهی هزینه ها برای صادرات محصولات خود به جهان، راه های این استان را برترین جهت می دانند که این فرایند ادامه داشته و در امسال نیز بخش زیادی از محصولات کشاورزی بایستی با نگاه صادراتی به آن فراوری گردد.

وجود انتهاه های صادراتی خاص برای صادرات محصولات تازه مثل هندوانه، خربزه، خیار سبز، گوچه، پیاز، بادمجان، فلفل و محصولات باغی سردسیری و گردجهتی به وسیله بندر شهید باهنر به صورت روزانه با شناور های محلی و تجاری از دیگر توانمندی های هرمزگان است.

منبع: ایرنا

ا