افت 80 درصدی فراوری تا خاتمه مهر98، چنددرصد خودروسازی خصوصی تعطیل شدند؟ - بازیکده

به گزارش خبرنگاران بنابر آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت که به هفت ماه امسال مربوط می گردد، کل تیراژ محصولات سواری در بخش خصوصی صنعت خودرو کشور تا خاتمه مهر، تنها 14 هزار و 982 دستگاه بوده است. این در حالی است که خصوصی ها در هفت ماه سال گذشته بیش از 70 هزار دستگاه فراوری داشتند و بنابراین امسال و تا خاتمه مهر، متحمل افتی 80 درصدی شده اند. در آمار وزارت صمت، نام 10 شرکت به عنوان خودروسازان خصوصی منتشر شده که در این بین، هفت شرکت هیچ فراوریی در مهر امسال نداشته اند. با این حساب، عملا 70 درصد خودروسازی خصوصی کشور تعطیل شده و سه شرکت دیگر نیز با تیراژی بسیار اندک فعال باقی مانده اند.

پاسخ این پرسش که چرا چنین بلایی بر سر بخش خصوصی صنعت خودرو آمده، در تحریم نهفته است، چه آنکه بیشتر شرکای خارجی خصوصی ها، ایران را ترک نموده یا فعالیت خود را به حداقل رسانده اند. پس از خروج آمریکا از برجام و اعلام دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور مبنی بر تحریم خودروسازی ایران، قابل پیش بینی بود که شرکت های معتبر اروپایی و آسیایی به تبعیت از این اقدام و از ترس جریمه شدن توسط آمریکایی ها، چمدان های شان را ببندند و بروند، اما گمان می رفت چینی ها بمانند. با این حال تحریم ها آنقدر سخت بود که خودروسازان چینی نیز ترجیح دادند این بار و به عکس دوران تحریم قبلی، ریسک ننمایند و از ایران بروند. ازآنجاکه ستون خودروسازی بخش خصوصی کشور را شرکت های چینی تشکیل می دهند، تحریم سبب شد خصوصی ها به مشکل برخورده و بیشتر آنها شرکای چشم بادامی شان را از دست بدهند. البته در بخش خصوصی ایران شرکت های ژاپنی و کره ای نیز حضور دارند، اما تیراژ آنها بسیار پایین تر از چینی ها است از همین رو با رفتن چشم بادامی ها، این بخش از صنعت خودروی ایران دچار بحران شد. اوایل تحریم، فراوری در خودروسازان خصوصی رو به افت رفت اما متوقف نشد، با این حال رفته رفته با قطع ارتباط کامل شرکای خارجی، بیشتر شرکت های بخش خصوصی به حالت تعطیل درآمدند. خودروسازان چینی البته اصلا دلشان نمی خواست بازار ایران را که تازه جا پای خود را در آن سفت نموده بودند، ترک نمایند، با این حال تحریم سفت و سخت آمریکایی ها ابتکار عمل را از آنها گرفت. جدا از اینکه ارسال قطعات خودرو به ایران مشمول تحریم و جرایم مادی و معنوی می شد، از حیث عملیات پولی و بانکی (نقل و انتقال پول) نیز آمریکا تقریبا تمامی منافذ را بست تا تقریبا هیچ خودروسازی در دنیا ریسک همکاری با ایرانی ها را نپذیرد، از جمله چینی ها. این در حالی است که در تحریم های قبلی، خودروسازان چینی نه تنها ایران را ترک نکردند، بلکه فعالیت خود را نیز گسترش دادند، تا جایی که شرکت های جدیدی به بخش خصوصی و حتی نیمه دولتی صنعت خودروی کشور پیوستند. تا قبل از تحریم خودروسازی در نیمه تابستان 97، خودروسازان چینی توانسته بودند سهمی نزدیک به 20 درصد را از بازار ایران برای خود دست و پا نمایند و اگر مانع تحریم سر راه آنها سبز نمی شد، سهم شان بالاتر نیز می رفت.

نکته مهم دیگری که در خصوص خودروسازی بخش خصوصی به خصوص شرکای چینی آن وجود دارد، کم توجهی به داخلی سازی قطعات است. چینی ها در این سال ها اقدامات جدی خاصی را در راستای داخلی سازی انجام ندادند و از همین رو بخش خصوصی وابستگی زیادی به قطعات خارجی داشت و همچنان نیز دارد. بنابر آخرین آمارها، داخلی سازی قطعات در خودروهای چینی مونتاژ ایران، از 40 درصد تجاوز نکرد، 40 درصدی که تازه بیشتر آن را رنگ و مونتاژ و قطعاتی ساده تشکیل می داد. در باب اینکه چرا داخلی سازی در بخش خصوصی صنعت خودرو ضعیف بود، دلایل مختلفی مطرح می گردد، از جمله اینکه وزارت صمت و شرکت های داخلی فشاری بابت ساخت داخل به چینی ها وارد نکردند و همچنین، چنین اقدامی از نظر مالی به صرفه نبوده است. بعضی بر این باورند که اگر وزارت صمت و شرکت های داخلی بخش خصوصی، چینی ها را بابت داخلی سازی تحت فشار قرار می دادند، حالا این بخش اوضاع بهتری در فراوری داشت. از آن سو اما بعضی دیگر نیز معتقدند به صرفه تر بودن واردات قطعات خودروهای چینی در مقایسه با ساخت داخل آنها، دلیل ضعف در ساخت داخل قطعات بوده است. هرچه هست، خودروسازی بخش خصوصی ایران این روزها حال و روز خوشی ندارد و خطوط فراوری بیشتر شرکت ها به حالت توقف درآمده است. درست است که روی کاغذ هنوز چهار شرکت بخش خصوصی فعال است، اما اولا با تیراژی ضعیف کار می نمایند و ثانیا تعیین نیست فعالیت آنها در آینده تداوم داشته باشد.

سهم خصوصی ها از فراوری

اما بنابر آمار موجود، تیراژ خودروسازان بخش خصوصی تا خاتمه مهر امسال به 15 هزار دستگاه نیز نرسیده و این موضوع نشان می دهد فراوری آنها به یک پنجم هفت ماه سال گذشته نزدیک شده است.همچنین با توجه به فراوری کل خودروهای سواری در کشور طی هفت ماه امسال، سهم محصولات بخش خصوصی از تیراژ کلی به 3/ 3 درصد نزول نموده است. به عبارت بهتر، خصوصی ها تا خاتمه مهر امسال تنها یک سی ام از کل تیراژ خودروهای سواری کشور را فراوری نموده اند.

در بین خودروسازان بخش خصوصی اما بیشترین تیراژ طی هفت ماه امسال به کرمان موتور تعلق گرفته است. بنابر آمار اعلامی، این شرکت تا خاتمه مهر ماه امسال 9 هزار و 808 دستگاه انواع محصولات سواری را مونتاژ نموده تا در مقایسه با هفت ماه سال گذشته، 63 درصد افت تیراژ را تجربه کند. این شرکت همچنین در مهر امسال یک هزار و 185 دستگاه تیراژ داشته تا جزو معدود شرکت های بخش خصوصی باشد که حداقل تا خاتمه مهر هنوز فعال بوده است.

در بین محصولات فراوریی توسط کرمان موتور طی هفت ماه امسال، هیوندایی النترا دیده نمی گردد، اما مدل های ای 20 و اکسنت مونتاژ شده اند. اکسنت حتی در مهر ماه نیز فراوری داشته و کرمان موتور پنج دستگاه از این محصول را مونتاژ نموده است. طبق آمار منتشره اما لیفان در هیچ یک از مدل هایش دیگر جایی در سبد فراوریات کرمان موتور طی هفت ماه امسال نداشته است، با این حال بعضی مدل های جک به فراوری رسیده اند. کرمان موتور توانسته در هفت ماه امسال 9 هزار و 785 دستگاه از مدل های مختلف جک را مونتاژ کند. بیشترین رقم فراوری در کرمان موتور به جک S5 تعلق دارد و کمترین تیراژ نیز نصیب مدل J5 شده است. طبق آمار منتشره، کرمان موتور در مهر امسال نیز در مجموع هزار و 180 دستگاه جک را به فراوری رسانده است.

دیگر خودروساز بخش خصوصی یعنی گروه بهمن طی هفت ماه امسال هزار و 220 دستگاه محصول را به فراوری رسانده و این در حالی است که نام هاوال و بسترن نیز در جمع فراوریات این شرکت دیده می گردد. با این حال اما گروه بهمن در مقایسه با هفت ماه سال گذشته افتی 80 درصدی را به خود می بیند. این شرکت همچنین در مهر ماه تنها 224 دستگاه انواع محصول سواری شامل مزدا3، هاوال و بسترن را به فراوری رسانده است. در این بین، مزدا3 تا خاتمه مهر تیراژی 717 دستگاهی را به خود اختصاص داده و هاوال و بسترن نیز به ترتیب 89 و 414 دستگاه فراوری داشته اند. گروه بهمن پیش تر به مشتریان خود اعلام نموده بود توان تحویل هاوال را ندارد و آنها باید محصول جایگزین تحویل بگیرند، با این حال خودروی موردنظر در مهر ماه فراوری شده است. از گروه بهمن بگذریم و به مدیران خودرو برویم، شرکتی که محصولاتی از برند چینی چری را مونتاژ می نماید، هرچند بهتر است بگوییم مونتاژ می کرد. بنابر آمار موجود، این شرکت در مهر امسال هیچ فراوریی نداشته است. مدیران خودرو اما تا خاتمه مهر، 2هزار و 751 دستگاه انواع محصولات سواری را فراوری نموده تا نسبت به هفت ماه سال گذشته، 3/ 91 درصد افت کند. در بین محصولات این شرکت، آریزو5 بیشترین تیراژ را داشته و کمترین عدد فراوری نیز نصیب ام وی ام 315 شده است.

سری هم به دیگر خودروسازان بخش خصوصی بزنیم و ببینیم آنها چه افت و خیزی در فراوری طی هفت ماه امسال داشته اند. در این بین، صنعت خودرو آذربایجان که به مونتاژ محصولات ام جی چین مشغول بود، در مهر ماه تعطیل بوده و هیچ فراوریی نداشته است. این شرکت تنها 135 دستگاه تیراژ در هفت ماه امسال داشته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افت 96 درصدی را نشان می دهد. از کارمانیا دیگر خودروساز بخش خصوصی نیز خبر می رسد این شرکت در هفت ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته، با افت 90 درصدی روبرو شده و تیراژی تنها 79 دستگاهی داشته است. کارمانیا که محصولات BYD چین را در ایران مونتاژ می کرد، در مهر امسال هیچ فراوریی نداشته و به نظر می رسد BYD ایران را ترک نموده است. بنابر آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، دیگر شرکت بخش خصوصی به نام خودروسازان بم در هفت ماه امسال تیراژی 320 دستگاهی را از خود به جا گذاشته است. با توجه به این رقم، خودروسازان بم در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته، 77 درصد افت فراوری را به خود می بیند. این شرکت یک محصول از جیلی چین را مونتاژ می نماید و در مهر ماه تنها 58 دستگاه تیراژ داشته است.

از بم که بگذریم، دیگر خودروساز بخش خصوصی به نام ریگان خودرو نیز توانسته در هفت ماه امسال تیراژی 398 دستگاهی را از خود به جا بگذارد. این شرکت محصولی به نام کوپا مونتاژ می نماید که به یکی از زیرمجموعه های زوتی چین تعلق دارد. ریگان خودرو در مهر امسال هیچ فراوریی نداشته است. از سوی دیگر، سازه های خودرو دیار نیز که محصولی به نام سابرینا متعلق به گریت وال چین را مونتاژ می کرد، طی هفت ماه امسال 167 دستگاه تیراژ داشته است. این شرکت در مهر امسال هیچ محصولی را به فراوری نرسانده است. در نهایت دو شرکت عظیم خودرو و سرمایه گذاری بایک نیز فعالیتی در مهر امسال نداشته اند، اما در هفت ماه سال، اولی 44 دستگاه و دومی 65 دستگاه محصول به فراوری رسانده است.