از دلیل تا درمان بزرگی طحال - بازیکده

طحال چیست؟ (spleen)

پیش از این که بخواهیم به آنالیز بیماری بپردازیم، بهتر است اول کمی درباره طحال صحبت کنیم. این اندام در زیر قفسه دنده چپ و بالای شکم به سمت پشت واقع شده است. طحال یک اندام نرم و اسفنجی است، که چندین کار مهم انجام می دهد. این وظایف عبارتند از:

سلول های خونی آسیب دیده و قدیمی را فیلتر نموده و از بین می برد.

با فراوری گلبول های سفید خون (لنفوسیت ها)، و به عنوان اولین خط دفاعی در برابر ارگانیسم های عامل بیماری، از عفونت جلوگیری می نماید.

با ذخیره سازی سلول های قرمز خون و پلاکت ها، به لخته شدن خون یاری می نماید.1

بیماری بزرگ شدن طحال چیست؟

بزرگ شدن طحال بر هر یک از عملنمودهای حیاتی گفته شده، تاثیر می گذارد. به طور معمول طحال اندازه مشت شما است. یک پزشک معمولا هنگام معاینه نمی تواند آن را احساس کند. اما این بیماری باعث تورم و افزایش اندازه طبیعی طحال می گردد.

بزرگ شدن طحال همواره نشانه وجود مشکل نیست. طحال به هر حال وظیفه خود را انجام می دهد، ولی گاهی بیش از حد فعال می گردد. به عنوان مثال، گاهی طحال در از بین بردن سلول های خونی بیش از اندازه فعال است، در نتیجه این اتفاق باعث ایجاد بعضی از اختلالات خونی می گردد.1

چه عواملی می توانند باعث بزرگ شدن طحال شوند؟

تعدادی از بیماری ها و شرایط می توانند باعث بزرگ شدن طحال شوند. عفونت ها مانند مونونوکلئوز از شایع ترین دلایل اسپلنومگالی هستند ، بعلاوه مشکلاتی در کبد مانند سیروز کبدی و فیبروز کیستیک نیز می توانند باعث ایجاد بیماری اسپلنومگالی شوند .

یکی دیگر از دلایل احتمالی این بیماری آرتریت روماتوئید در جوانی می باشد . زیرا این شرایط می تواند باعث التهاب سیستم لنفاوی گردد.

از آنجایی که طحال بخشی از سیستم لنفاوی می باشد این التهاب می تواند منجر به بزرگ شدن طحال گردد .

سایر علل های احتمالی اسپلنومگالی عبارتند از:

- مالاریا

- بیماری هوچکین

- سرطان خون

- نارسایی قلبی

- وجود تومور در طحال و یا تومورهایی که از اندام های دیگر به طحال توسعه یافته اند .

- عفونت های ویروسی ، باکتریایی یا انگلی

- بیماری های التهابی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید

- بیماری سلول داسی شکل.2

علائم طحال بزرگ شدهاکثر افراد نمی دانند که دچار اسپلنومگالی شده اند ، بیشترین علائم این بیماری عبارتند از :

- عدم توانایی خوردن یک وعده غذایی زیاد

- احساس ناراحتی ، پری یا درد در قسمت بالایی سمت چپ شکم که این درد ممکن است به شانه چپ نیز توسعه یابد.

در صورت بزرگ شدن طحال بیمار ممکن است علایم یا نشانه های دیگری را نیز تجربه کند که مربوط به بیماری زمینه ای است که به آن مبتلا می باشد . این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند :

- خستگی

- کاهش وزن

- عفونت های مکرر

- خونریزی آسان

- زردی

- کم خونی.2

عوامل خطر ابتلا به بزرگ شدن طحال

هر کسی در هر سنی ممکن است دچار این بیماری گردد، اما گروه های خاصی در معرض خطر بیشتری هستند. از جمله:

بچه ها و بزرگسالان مبتلا به عفونت، مانند مونونوکلئوز

افرادی که به بیماری گوچر، بیماری نیمن پیک و چندین اختلال متابولیکی ارثی مبتلا هستند که مربوط به کبد و طحال است.

افرادی که در مناطقی زندگی می نمایند یا به مناطقی سفر می نمایند که مالاریا در آن جا رایج است.1

نکات قابل توجه در خصوص بیماری بزرگ شدن طحال

بعضی از افراد با بزرگ شدن طحال هیچ علائمی را تجربه نمی نمایند و این بیماری تنها در طی یک معاینه روتین بدن کشف می گردد.

افرادی که لاغر هستند ممکن است بزرگ شدن طحال را به وسیله پوست احساس نمایند.

علامت شایع این بیماری احساس درد یا ناراحتی در سمت چپ بالای شکم است ، جایی که طحال واقع شده است .

فرد ممکن است بعد از خوردن اندازه کمی غذا احساس سیری داشته باشد که دلیل آن ممکن است این باشد که طحال بزرگ شده به معده فشار وارد می آورد.

در صورتی که طحال آغاز به فشار دادن اندام های دیگر کند ، این مسئله می تواند جریان خون طحال را تحت تاثیر قرار دهد و باعث می گردد که این عضو نتواند خون را به درستی فیلتر کند.

در صورتی که طحال خیلی بزرگ گردد می تواند آغاز به از بین بردن تعداد زیادی گلبول قرمز از خون کند و نداشتن گلبول قرمز به اندازه کافی می تواند منجر به بیماری کم خونی گردد.

اگر طحال بزرگ شده نتواند به اندازه کافی گلبول سفید ایجاد کند ممکن است بیشتر اوقات فرد دچار عفونت گردد.3

تشخیص بیماری طحال بزرگ شده چگونه است؟

پزشک با آنالیز و توصیف علائم در فرد به تشخیص اسپلنومگالی می پردازد. بعلاوه آن ها معاینه فیزیکی را انجام می دهند تا این موضوع رو دریابند که آیا می توانند طحال بزرگ شده را احساس نمایند یا خیر.

پزشکی که به بیمار خود مشکوک است که به اسپلنومگالی مبتلا شده است، به طور معمول آزمایش های آزمایشگاهی و تصویربرداری را تجویز می نماید.

بعضی از نمونه های این آزمایشات عبارتند از:

شمارش کامل خون

این روش شامل اندازه گیری گلبول های سفید و قرمز خون و پلاکت ها است. تشخیص تعداد کمی از این سه بخش اندازه گیری شده، ممکن است نشان دهنده اسپلنومگالی باشد.

مطالعات تصویربرداری

به طور معمول این موارد شامل سی تی اسکن CT scans و سونوگرافی است.

آزمایشات عملکرد کبد

داشتن مقادیر بالای آنزیم های کبدی مانند AST و ALT ممکن است نشان دهنده ابتلا به اسپلنومگالی باشد.

این احتمال وجود دارد که آزمایشاتی که پزشک تجویز می نماید، به دلیل اصلی بالقوه بیماری بستگی داشته باشد.3

درمان بزرگ شدن طحال

شما باید فعالیت هایی که موجب پارگی طحال می شوند را محدود کنید. هنگام انجام ورزش های تماسی، مثل فوتبال، مراقب خود باشید. اصلاح فعالیت های بدنی می تواند خطر پارگی طحال را کاهش دهد. یکی از عوارضی که مبتلایان پس از تصادفات رانندگی دچار آن می شوند، پارگی طحال است. پس حتما کمربند ایمنی خود را ببندید.

پارگی طحال می تواند باعث از دست رفتن خون زیادی گردد و جان فرد را به خطر بی اندازد. شما نباید این شرایط را نادیده بگیرید، اسپلنومگالی در صورت عدم درمان می تواند منجر به عوارض جدی تری گردد که پیش تر به آن ها پرداختیم. در بیشتر موارد و با درمان به موقع احتیاجی به برداشتن طحال نیست. ولی گاهی نیز چاره ای نیست و باید با عمل جراحی آن را خارج نمایند.

در این صورت به جای جراحی باز، طحال را با استفاده از لاپاراسکوپی خارج می نمایند. یعنی جراحی به وسیله برش های کوچک انجام می گردد. لاپاراسکوپی به جراح اجازه می دهد تا طحال را مشاهده و سپس آن را خارج کند. اگر طحال شما برداشته گردد، بدن دیگر نمی تواند شماری از باکتری ها را به طور موثر از بدن پاک کند، و در نتیجه شما در برابر عفونت های خاص آسیب پذیرتر خواهید شد.

پس باید حتما واکسن های خود را به روز نگه دارید. این بدان معنی است که حداقل هر سال یکبار تزریق آنفولانزاانجام گردد، و هر 10 سال یکبار هم تزریق واکسن کزاز، دیفتری و سیاه سرفه توصیه می گردد. در صورت احتیاج به واکسن های دیگر از پزشک خود مشورت بگیرید.1

عوارض بیماری طحال بزرگ شده چیست؟

اسپلنومگالی می تواند منجر به پارگی طحال گردد. این شرایط احتیاج به جراحی و اغلب انتقال خون به منظور بازیابی حجم خون از دست رفته دارد.

در صورت برداشتن طحال فرد، احتمال ابتلا به انواع عفونت در او بیشتر می گردد. این موارد شامل Streptococcus pneumoniae و Neisseria meningitidis می باشد.

به طور معمول طحال، سلول های ایمنی ای را حمل می نماید که آن ها می توانند به مبارزه با چنین بیماری هایی یاری نمایند. با این وجود افرادی که تحت عمل جراحی طحال قرار می گیرند، ممکن است به منظور مقابله با عفونت ها به آنتی بیوتیک های قوی تری نسبت به فردی که این جراحی را انجام نداده است، احتیاج داشته باشند.3

پی نوشتها

1.www.baharmri.com

2.www.darmankade.com

3.www.resaa.net

منبع: راسخون